Podróże w czasie

Ulica Piwna, Gdańsk, 2017, odbitka na papierze solnym; fot. Włodek Witek

Podróże w czasie

Wszystko zaczęło się od zakupu starego mahoniowego aparatu fotograficznego z czarnym miechem ... To początek historii fotografa, twórcy zdjęć wykonywanych wiekowym aparatem za pomocą najstarszych technik fotografowania.

Data: 3 lipca 2017 roku
Miejsce: Okno Biblioteki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku

Ślad: Fotografia wykonana w technice kalotypii; przedstawiająca widok na ulicę Piwną
Twórca: Włodek Witek, fotograf

Ślad

3 lipca 2017 roku Włodek Witek wykonał fotografię z okna Biblioteki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Nie było to przypadkowe okno, ani przypadkowe działanie. Włodek Witek tym samym nawiązał do ujęcia Rudolfa Kuhna (1842-1900), który w 1863 roku, fotografował z tego samego miejsca ulicę Piwną (Jopengasse). W czasach, gdy gdański fotograf Kuhn robił swoje zdjęcie, obecna siedziba Akademii była obiektem wojskowym. Arsenałem, zamkniętym dla gości z zewnątrz. Dzisiaj część pomieszczeń pierwszego piętra zajmuje Biblioteka. To m.in. zdjęcie Rudolfa Kuhna, wykonane na szklanym negatywie, w technice mokrego kolodionu, posłużyło do rekonstrukcji kamienic po 1945 roku. Ulica Piwna zachowała charakter lat minionych i dzięki temu, współczesna fotografia Włodka Witka, przypomina o przedwojennym widoku tej części Gdańska.

Artystę fascynują, jak to powiedział – niektóre przestrzenie widziane ponownie, 150 lat po kimś innym, ale z tą samą technologią robienia obrazu. A zatem, ujęcie oraz technika wykonania obrazu (kalotypia) przez Włodka Witka, nawiązują do połowy XIX wieku. Wieku, w którym ogłoszono wynalazek fotografii (1839), a następnie za sprawą Williama Foxa Talbota (1800-1877) opatentowano negatywowo-pozytywową metodę zapisywania obrazu w technice kalotypii, zwanej też talbotypią (1841). Jak twierdzi Ireneusz Dunajski – badacz, pasjonat dziewiętnastowiecznej, gdańskiej fotografii i wieloletni przyjaciel Włodka Witka – jedyną osobą przed Włodkiem Witkiem, wykonującą w mieście nad Motławą kalotypie, w latach 1853-1862 był związany z Gdańskiem i Pomorzem Eduard Flottwell (1811-1862).

Powstanie kalotypu wymaga długiego czasu naświetlania, dlatego też można zignorować poruszające się elementy kompozycji. Charakterystycznym motywem zdjęcia Rudolfa Kuhna są dwie osoby, które zatrzymały się, by porozmawiać, przez co zostały uwiecznione na fotografii. Włodek Witek, nawiązując do tego motywu, zaprosił do udziału w projekcie swoją żonę Katarzynę. Oczywiście, zdjęcie Rudolfa Kuhna jest tylko pewną inspiracją dla dzieła Włodka Witka, który w typowy dla siebie sposób, połączył przeszłość z teraźniejszością. Pani Katarzyna stoi na środku ulicy i trzyma współczesny model roweru. Dla Włodka Witka – wehikuły takie jak okręt, samochód, rower oraz ich drogi, szyny, ulice, są ważnymi elementami podkreślającymi mobilność w czasie i przestrzeni. Przypomnę, że sesja zdjęciowa miała miejsce w pełni letniego sezonu, gdy po ulicy poruszały się tłumy, a zapis tamtej chwili pokazuje nam tylko Panią Katarzynę i rower oraz wyjątkową perspektywę ulicy Piwnej.

Fotografia to zetknięcie techniki i sztuki. W początkach swojego istnienia fotografia była uważana za rodzaj nauki połączonej z magią, wręcz z alchemicznymi umiejętnościami. Myślę, że i teraz dziewiętnastowieczne fotografie wzbudzają w nas emocje i chęć przeniesienia się w czasie. W pewien sposób umożliwia nam to również Włodek Witek, dzięki swojej pasji, którą przekuwa w jedyne i niepowtarzalne dzieła.

Tytułowe Podróże w czasie odwołują się nie tylko do pierwszych technik fotograficznych, ale także zabierają oglądających w wyjątkowe miejsca na Ziemi. Podróżujemy od Norwegii przez Litwę, Polskę, Holandię, Wielką Brytanię, Francję, Włochy, Hiszpanię, aż po Wietnam. Wraz z Włodkiem Witkiem odnajdujemy wyjątkowe miejsca, które stają się jeszcze bardziej magiczne, bo zostały nam przedstawione przy użyciu „tajemniczych” metod fotograficznych. Tajemniczych, bo jak mówi sam autor zdjęć – fotografia wykonana ręcznie może nadal być wyjątkowym tworzywem, bez pomocy elektryczności ani cyfrowych płytek.

Tim Cahill powiedział – podróży najlepiej nie mierzyć milami lecz przyjaciółmi. Ta wypowiedź nie jest bez znaczenia w kontekście wystawy Włodka Witka. Podróże dają możliwość zawierania nowych znajomości. Najpierw poznałam wspaniałego człowieka – Ireneusza Dunajskiego, ogarniętego pozytywną energią do przywoływania historii fotografii. Potem przyszedł czas na poznanie utalentowanego, a przy tym bardzo skromnego fotografa – Włodka Witka. Obaj Panowie w 2017 roku odwiedzili Bibliotekę Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Chwila rozmowy wśród książek i ducha przeszłości Wielkiej Zbrojowni zaowocowała wykonaniem zdjęcia z okna Biblioteki, wystawą oraz tym albumem.

Jestem szczerze przekonana, że dzięki niezwykłym zdjęciom Włodka Witka, oryginalnej recepturze Hansa Thøgera Winthera oraz biogramowi autorstwa Ireneusza Dunajskiego, a także wyjątkowym tekstom Claudio Santambrogio i Rogera Watsona, zamieszczonych w niniejszym wydawnictwie, zostaniecie Państwo zabrani w Podróże w czasie.

Anna Polańska

Koordynator projektu

Katalog do wystawy:

Włodek Witek, Podróże w czasie | Travels in Time - Pobierz

W domenie publicznej pod adresem: https://www.youtube.com/watch?v=N4rvXAzWQIU [dostęp 18.10.2018]

Twórca

Włodek Witek urodził się w 1956 r. w Sopocie. Obecnie pracuje w norweskiej Bibliotece Narodowej, w której zajmuje się konserwacją papieru i fotografii. Skatalogował i opracował cyfrowo m.in. zbiór fotografii z polarnej wyprawy Fridtjofa Nansena. W 2017 r. przetłumaczył z norweskiego na język angielski podręcznik z 1845 r. na temat unikatowych technik opracowanych przez skandynawskiego pioniera fotografii Hansa Thøgera Winthera. Włodek Witek fotografuje od 1968 r. Zaczynał od reportażu, portretu i krajobrazu. Aktualnie tworzy w technikach szlachetnych, na papierze. Jest członkiem międzynarodowego stowarzyszenia kalotypistów „The Calotype Society”. Miał liczne wystawy indywidualne i zbiorowe. W 2015 r. odbyła się ostatnia, indywidualna wystawa Artysty „Słońce-Sól-Srebro” w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku.

Dowiedz się więcej o Twórcy

W 2011 roku, m.in. w Gdańsku, miała miejsce wystawa Ocalić Narodową Spuściznę. Ostańce Próśb, będąca wynikiem międzynarodowego projektu na temat polskich przydrożnych kapliczek i skandynawskich kościółków. W albumie koresponującym z projektem opublikowano cztery eksperymentalne kalotypy Włodka Witka. W drugiej fazie projektu Artysta przygotował zdjęcia kapliczek i kościołów z Norwegii. Prace te pokazano w kilku miastach w Polsce, Norwegii, Islandii, Rumunii i na Węgrzech.